Respecteier dien taal 2 (Op z’n paosjbès)

Op z’n paosjbès…….
Pasen, dat is de eerste zondag na de eerste volle maand in de lente. Dat is dus niet zo maar een dag. Voor velen is deze zondag het echte begin van de lente, het begin van het nieuwe leven, gesymboliseerd door (geverfde) eieren.
Maar Pasen is voor de christenen ook het hoogtepunt van het kerkelijk jaar, want dan wordt de verrijzenis van de Christus herdacht, de overwinning op de dood.

Een echte feestdag dus en dat liet men blijken ook. Het nieuwe, het bijzondere van deze dag werd uitgedrukt in nieuwe kleding: men liep er op op z’n Paasbest bij, d.w.z. tot in de puntjes verzorgd! Hoe anders is het tegenwoordig; velen lopen er “casual” bij, zo ongeveer in de doordeweekse kleding, want het feestelijk karakter van die dag is voor velen vrijwel verloren gegaan. Het “hoogfeest” is veranderd in een langer vrij weekend. “Gelukkig” gaan op Tweede Paasdag al heel wat winkels en woonboulevards weer open!

Daaruit blijkt dat de visie op gebeurtenissen aan verandering onderhevig is, de cultuur van de mens is veranderd. Dat betekent ook dat de gebruiken, de tradities door die nieuwe cultuur mee veranderen. Want zij krijgen immers hun inhoud door die cultuur die andere, nieuwe tendensen aangeeft.
Deze ontwikkeling is niet nieuw: zo is het van generatie op generatie gegaan. Zoals gezegd, nieuwe generaties zetten andere accenten, beleven zaken anders, passend bij die tijd, en vernieuwen zodoende de tradities in die mate dat die dan aansluiten bij het veranderde cultuurbeeld. In dat licht kan men natuurlijk ook niet beweren dat bepaalde tradities vroeger beter zouden zijn geweest. Er bestaat niet zoiets als een “betere laag”. Tradities zijn immers géén statisch gegeven, zoals veelal gedacht wordt. Het mag duidelijk zijn dat zij mee evalueren, dus duidelijk dynamisch zijn.

Hoe zit dat dan met onze eigen taal, ons dialect?? Taal is toch immers een wezenlijk aspect van een cultuur. Uit het bovenstaande mag blijken dat dus ook onze taal niet stilstaat, maar zich mee ontwikkelt in de geest en denkbeelden van de nieuwe tijd. Dat geldt net zo goed voor onze Standaardtaal (vroeger sprak men van A.B.N.) als voor onze dialecten. Iedereen weet dat maar al te goed. Een voorbeeld: het Nederlands van de 18e eeuw is duidelijk anders dan het huidige. Volkomen logisch zal men zeggen. Maar deze redenering gaat nu duidelijk toch veel verder.   Zo zal niemand het vreemd vinden dat het Limburgs van bijvoorbeeld Henric van Veldeke (tweede helft 12e eeuw) nauwelijks met het moderne Limburgs te vergelijken is. Sterker nog: zonder diepgaande studie is dat Limburgs voor ons niet te begrijpen.

En onze dialecten dan? Zij blijven toch ook niet achter in de ontwikkeling die we geschetst hebben? Natuurlijk, er zijn bepaalde ontwikkelingsfasen te onderscheiden, maar ontwikkeling blijft het kernwoord. Welke zin heeft het dan in dit perspectief om vast te blijven houden aan het dialect van “Vroeger”? Daarbij komt ook nog een ander aspect: als men zijn dialect wil stimuleren en door wil geven aan een volgende generatie, welk beleid moet er dan gevoerd worden om dat doel te bereiken???

Dat lijkt me een kwestie om nog eens heel goed over na te denken: hoe ziet men de huidige situatie van ons dialect en welk beeld heeft men van de taalkundige toekomst?

F.W. (Pasen 2014)

Bron : sittard-geleen.nieuws.nl